بombs، تروریسم و جنگ داخلی برای نگه داشتن عراقی ها در خانه استفاده می شد. اکنون ترافیک قفل شده است. مسافران ساعاتی از روز را که در دود اگزوز گیر کرده اند تلف می کنند. جلسات ساعت ها به تأخیر می افتد. در یک منطقه فقیر از اطلاعات، آمار کمی در دسترس است. اما برخی مسافران بر این باورند که بغداد اکنون شلوغ ترین شهر خاورمیانه است، منطقه ای که خیابان های بسیاری از پایتخت ها به طور معمول مسدود است. یکی از تاجران با خستگی پیشنهاد می کند: «بیایید در زوم همدیگر را ببینیم».

عراق زمانی دارای پیشرفته ترین سیستم حمل و نقل منطقه بود. در دهه 1950 این اولین بار در خاورمیانه بود که اتوبوس های دو طبقه را راه اندازی کرد. سفر از حومه منصور در سمت غربی دجله تا کارادا در شرق با شماره 77 تنها چند دقیقه طول کشید. قطارهای سریع السیر از بصره در ساحل خلیج تا استانبول حرکت می کردند. اما علیرغم درآمدهای سالانه نفتی بیش از 100 میلیارد دلار، شبکه جاده های بغداد از دهه 1980 تاکنون بدون تغییر باقی مانده است. جنگ‌ها، تحریم‌های اقتصادی، فساد و بی‌توجهی سیستم حمل‌ونقل را نابود کرده است.

در همین حال، جمعیت بغداد از سال 1980 سه برابر شده و به بیش از 9 میلیون نفر رسیده است. برنامه ریزان می گویند هر روز 2.7 میلیون خودرو به شهری می ریزند که برای 200000 نفر ساخته شده است. در غیاب جاده کمربندی، کامیون‌های کشور که از شمال به جنوب می‌روند، درست از میان شهر می‌چرخند. این دود یکی از دلایلی است که دمای تابستان سال گذشته این شهر به رکورد 51.8 درجه سانتیگراد رسید. بسیاری از ساکنان به سمت اتومبیل های تهویه مطبوع خود فرار می کنند و آلودگی را بدتر می کنند.

مقاماتی که دوست دارند خارجی ها را مقصر بدانند می گویند که همسایگان عراق اوضاع را بدتر می کنند. میلیون ها خودروی معاف از مالیات از گذرگاه های کنترل نشده وارد شده اند. بسیاری از تاکسی های بغداد ساخت ایران هستند.

ایده های راه حل فراوان است. صدام حسین، دیکتاتور قدیمی، در سال 1983 از طرح هایی برای ساخت زیرزمینی پرده برداری کرد. یک دهه پیش، عراق قراردادی چند میلیارد دلاری با آلستوم، یک شرکت قطار فرانسوی، برای طراحی یک راه آهن مرتفع برای عبور از شهر امضا کرد. مطالعات امکان سنجی مسیرهای پلات فراوانی را برای پل هوایی، زیرگذرها و خطوط اختصاصی اتوبوس انجام می دهد. اما تصویب این طرح ها در پارلمان عراق گیر کرده است. بسیاری از جناح های آن به جای سرمایه گذاری در پروژه های سرمایه ای، بودجه های اضطراری را ترجیح می دهند که به آنها اجازه می دهد درآمدهای نفتی را به عنوان حقوق به پیروان خود پرداخت کنند.

نخست وزیر جدید، محمد شیعه السودانی، حداقل این مشکل را تشخیص می دهد. از زمان روی کار آمدن در اکتبر، او برخی از ایست های بازرسی را برداشته و تا حدی منطقه سبز را بازگشایی کرده است – مرکزی که حاکمان عراق و سفارتخانه های خارجی از سال 2003 برای خود رزرو کرده بودند – عموماً برای عراقی ها. بسیاری از دیوارهای بتنی که آمریکایی ها در این منطقه به جا گذاشته اند فرو ریخته است. چراغ های راهنمایی یک بار دیگر فعال شدند. اما به نظر می رسد که آنها با پلیس راهنمایی و رانندگی مخالف هستند، پلیسی که دوست دارد در حالی که ماشین های معمولی عراقی ها را نگه می دارد، نق بزند تا آقای سودانی و مقاماتش در کاروان خودروهایشان بتوانند از گذرگاه عبور کنند. ■