تیاو خلق و خوی در شبه جزیره عربستان آشفته بود. پس از یک افزایش ناگهانی، قیمت نفت در میان رکود کشورهای ثروتمند کاهش یافت. درگیری‌هایی که در خلیج فارس آغاز شد، عربستان سعودی را نگران حملات به میادین نفتی خود و مشتاق خرید موشک‌های بالستیک برای بازدارندگی رقبای خود کرد. یک شاهزاده جوان و قدرتمند سعودی که با مخالفت آمریکا مواجه شد، به جای آن به چین روی آورد و چین قراردادی محرمانه را امضا کرد تا تسلیحات مورد نظر پادشاهی را تامین کند.

اگر این داستان حس دژاوو را برمی انگیزد، مطمئناً باید. این چهار دهه پیش اتفاق افتاد و منجر به برقراری روابط چین و عربستان در سال 1990 شد. بسیاری از آن امروز بازتاب پیدا کرده است، زیرا شی جین پینگ در 7 دسامبر برای سفر به عربستان سعودی، دومین سفر خود به این پادشاهی، وارد این کشور شد.

البته همه چیز مثل هم نیست. برخلاف دهه 1980، عربستان سعودی و همسایگان خلیج فارس در حال حاضر روابط تجاری قوی با چین دارند. هنوز، به علاوه چا تغییر: سعودی‌ها همچنان با چین به‌عنوان ورقه‌ای برای آمریکا رفتار می‌کنند که از نظر آنها در دهه گذشته به شریکی غیرقابل اعتماد تبدیل شده است.

چالش کشورهای خلیج فارس این است که چگونه بین این دو دیدگاه نسبت به چین تعادل برقرار کنند. اولی به طور فزاینده ای جذاب شده است. چین بازار بزرگ صادراتی و منبع اصلی سرمایه گذاری در خلیج فارس است. دومی، که در آن چین به عنوان یک محافظ استراتژیک در برابر آمریکای نامنظم عمل می کند، کمتر قانع کننده است: چین جایگزین آسانی نیست. علاوه بر این، رهبران خلیج‌فارس در تلاش برای مقابله با یک قدرت در مقابل قدرت دیگر، ممکن است باعث تسریع در کنار گذاشتن آمریکا از آن‌ها شوند که از آن می‌ترسند.

از روابط اقتصادی خلیج فارس با چین شروع کنید که در حال رشد است. انرژی در هسته باقی می ماند. سال گذشته 51 درصد از واردات نفت چین از کشورهای عربی و چهار پنجم آن از سوی پادشاهی های شش عضو شورای همکاری خلیج فارس صورت گرفت.شورای همکاری خلیج فارس). در ماه نوامبر، سینوپک، یک غول انرژی دولتی، قراردادی 27 ساله برای خرید گاز طبیعی مایع از قطر امضا کرد که طولانی‌ترین قرارداد چنین گازی تا کنون است.

مؤسسه امریکن انترپرایز، یک اندیشکده در واشنگتن، می گوید از سال 2005، چین قراردادهای سرمایه گذاری و قراردادهای ساخت و ساز بزرگی را با کشورهای عربی به ارزش 223 میلیارد دلار امضا کرده است. از این مجموع، 52٪ با بوده است شورای همکاری خلیج فارس کشورها (الجزایر، مصر و عراق بیشتر بقیه را در اختیار گرفتند). سرعت این معاملات در اواخر دهه 2010 افزایش یافت (نمودار را ببینید). اگرچه از آن زمان به دلیل بیماری همه گیر و رکود سرمایه گذاری چین در سراسر جهان کند شده است، چین همچنان خلیج فارس را امیدوارکننده می بیند. در نیمه اول سال 2022، عربستان سعودی 5.5 میلیارد دلار سرمایه گذاری و قرارداد از طریق طرح کمربند و جاده چین دریافت کرد که بیش از هر کشور دیگری بود.

بیشتر این سرمایه گذاری بر روی انرژی متمرکز است. تجارت نیز نفتی است: واردات چین از منطقه تقریباً به طور کامل پتروشیمی و سایر کالاها است. کشورهای حاشیه خلیج فارس مایلند اقتصاد خود را از نفت دور کنند و چین را به عنوان یک شریک کلیدی در این تلاش ببینند. سال گذشته پول را به هتل‌ها در عمان و خودروسازی در عربستان سعودی تزریق کرد. با این حال، چنین پروژه هایی هنوز دور از ذهن هستند. سرمایه گذاری غیرنفتی همچنان کند است.

هیچکدام از اینها باعث عصبانیت زیادی در آمریکا نمی شود. این روابط رو به رشد خلیج فارس با چین در بخش های استراتژیک است که مردم واشنگتن را نگران می کند: مخابرات، امنیت و به طور فزاینده ای دفاع. شورای همکاری خلیج فارس اعضا مشتریان مشتاق هوآوی، غول مخابراتی که تحت تحریم های آمریکا قرار دارد، هستند و خوشحال هستند که با شرکت هایی مانند SenseTime، یک شرکت هوش مصنوعی که به دلیل نقشش در جاسوسی از اویغورها در سین کیانگ در لیست سیاه آمریکا قرار گرفته است، تجارت کنند. در سپتامبر، یک شرکت متعلق به صندوق سرمایه گذاری دولتی عربستان سعودی، سرمایه گذاری مشترک 207 میلیون دلاری با SenseTime را برای ساخت یک هوش مصنوعی آزمایشگاه در پادشاهی

چین نیز به این کشور پهپادهای مسلح فروخته است امارات متحده عربیو از جمله، که از آنها در میدان های جنگ در سراسر منطقه استفاده کرده است. در ماه مارس یک شرکت سعودی قراردادی را با یک غول دفاعی دولتی چین برای تولید پهپاد در این کشور امضا کرد. جاسوسان آمریکا می گویند چین به عربستان سعودی در ساخت موشک های بالستیک نیز کمک می کند.

ماه گذشته در گفت و گوی منامه، یک رویداد امنیتی سالانه در بحرین، مقامات آمریکایی با هشدارهایی همراه شدند. برت مک گورک، مشاور رئیس جمهور در خاورمیانه، گفت که همکاری رو به رشد با چین در منطقه “سقفی” بر روابط با آمریکا خواهد گذاشت. یکی دیگر از مقامات تنش در روابط، به ویژه بر سر ایران را تایید کرد.

استقبال گرم‌تر از شی جین‌پینگ از جو بایدن، که سفر او به عربستان سعودی در ماه ژوئیه، اولین رئیس‌جمهور او، هوای ناامیدی داشت: قیمت‌های نفت بالا بود، انتخاباتی در راه بود و او به کمک نیاز داشت. سعودی ها او را دست خالی به خانه فرستادند. پس از گذشت بیش از یک سال از فریدور مردمش، آنها هیچ تمایلی به سخاوت نداشتند.

در مقابل، آقای شی احتمالاً با مجموعه ای از معاملات سرمایه گذاری بزرگ و سایر اعلامیه ها به خانه خواهد رفت. او قرار بود در 8 دسامبر با رهبران عربستان سعودی از جمله محمد بن سلمان، ولیعهد و حاکم واقعی دیدار کند. در برنامه بعدی او نشستی با سران کشورهای خلیج فارس و دیداری دیگر با شخصیت هایی از سراسر جهان عرب است. سعودی ها درباره احتمال پیوستن آقای شی کم حرف به یک رقص سنتی شمشیر شوخی می کنند.

مقامات سعودی اصرار دارند که هیچ یک از اینها به منزله فحش دادن به آمریکا نیست: آنها می گویند چین کشور مهمی است و پادشاهی با آن چنین رفتار می کند. با این حال، تیم بایدن روابط پیچیده ای با عربستان سعودی داشته و چین را رقیب اصلی خود می داند. استقبال بی‌نظیر از آقای شی – بر خلاف استقبال سرد بایدن – در واشنگتن خوشایند نخواهد بود.

در خصوصی، مقامات خلیج فارس می گویند از آمریکا که سیاستش نامنسجم به نظر می رسد خشمگین هستند. سه رئیس‌جمهور متوالی درباره کاهش نقش آمریکا در خاورمیانه صحبت کرده‌اند، اما نمی‌خواهند قدرت‌های دیگر با خروج از این کشور نفوذ زیادی پیدا کنند. چنین ناامیدی در خلیج فارس قابل درک است.

اما آمریکا هم همینطور. را شورای همکاری خلیج فارس شکایت می کند که آمریکا به اندازه کافی برای محافظت از آن در برابر ایران رقیب سرسخت اعراب خلیج فارس که چین سال گذشته یک “مشارکت استراتژیک” 25 ساله امضا کرد، انجام نداده است. آقای شی یکی از معدود رهبرانی است که اهرم واقعی بر ایران دارد. بیشتر نفت صادر شده از بنادر ایران، برخلاف تحریم های آمریکا، به پالایشگاه های چین راه پیدا می کند. با این حال، او تمایلی به استفاده از آن برای اعمال فشار بر دولت ایران ندارد.

حاکمان خلیج فارس که به دلیل افزایش قیمت نفت و اقتصادهای رو به رشد تقویت شده اند، احساس قاطعیت می کنند: آنها فکر می کنند این لحظه آنهاست که از زیر سایه آمریکا خارج شوند. آقای بایدن باید نقش بزرگتر چین در منطقه را بپذیرد. اما هر دو طرف باید بدانند که اکنون مانند دهه 1980، چین نمی تواند به طور کامل جایگزین آمریکا در خلیج فارس شود. ■