تیمقامات آلبان صحبت برای ساخت کانال جدید در شمال خشک افغانستان را آغاز کرده اند. ویدئویی که اخیراً در یوتیوب منتشر شده است نشان می‌دهد که حفاران براق بر فراز تپه‌های شنی غرش می‌کنند و کارگرانی از گروه‌های قومی مختلف با هم کار می‌کنند. رژیم اسلامی می گوید که حدود 5500 نفر به صورت شبانه روزی روی این پروژه کار می کنند و از بیش از 3300 بیت ماشین آلات استفاده می کنند. پس از تکمیل، کانال قوش تپا آب را از رودخانه آمودریا برای آبیاری منحرف خواهد کرد. این رودخانه که زمانی به نام Oxus شناخته می شد، از افغانستان و تاجیکستان سرچشمه می گیرد، به ازبکستان می ریزد و یکی از طولانی ترین رودخانه های آسیای مرکزی است. طالبان انتظار دارند که این پروژه 550000 هکتار از بیابان را به زمین های کشاورزی بسیار مورد نیاز تبدیل کند.

در میان اخبار بسیار وحشتناک از افغانستان، از جمله تهدید فقیر شدن تقریباً کل جمعیت 40 میلیونی آن، این کانال آزمایشی برجسته برای توانایی طالبان برای حکومت است. عبدالرحمن عطاش، رئیس شرکت انکشاف ملی، اعلام کرد: «بسیاری از مردم شک دارند که ما ظرفیت اجرای این پروژه را داریم. ما ثابت خواهیم کرد که افغانستان می تواند از اقتصاد خود دفاع کند و پروژه های ملی را به تنهایی اجرا کند.

جهادی‌ها تا کنون کم کاری از آن انجام داده‌اند. از زمانی که آنها افغانستان را در آگوست 2021 بازپس گرفتند، این کشور درگیر یک بحران اقتصادی بود که بخشی از آن به دلیل اعمال تحریم ها و تبخیر کمک های بین المللی است که این کشور به آن وابسته بود. بانک جهانی تخمین می‌زند که اقتصاد آن در سال 2021 بیش از 20 درصد کاهش یافته است. این بحران به دلیل خشکسالی شدید و زمستان سرد غیرعادی، 20 میلیون نفر را به گرسنگی شدید سوق داده است.

گرم شدن کره زمین، که به ویژه در آسیای مرکزی نیمه خشک آشکار است، در عین حال دسترسی به آب را به یک نگرانی فوری تبدیل کرده است. رئیس جمهور پیشین افغانستان، اشرف غنی، از تکمیل یک سد در نزدیکی مرز با ایران برای تولید آبیاری و برق لذت برد. به همین ترتیب، طالبان، به عنوان اشلی جکسون از مرکز گروه های مسلح، یک NGO، می گوید، از کانال قوش تپا برای طرح «خودمختاری، استقلال و قدرت» استفاده می کنند.

پروژه جدید نیست. پلان ایجاد کانال در شمال افغانستان ده ها سال است که مورد بحث قرار گرفته است. مطالعات امکان سنجی در دولت سابق تحت حمایت آمریکا انجام شد. با این حال، پیشرفت طالبان چشمگیر به نظر می رسد. تصاویر ماهواره ای ارائه شده توسط Planet Labs، pBC، یک شرکت آمریکایی فاش می کند که بیش از 100 کیلومتر کانال در 10 ماه گذشته حفاری شده است.

با این حال، کار سریع لزوماً کار خوبی نیست. نجیب الله سدید، یک انجنیر افغان مستقر در آلمان، نگران است که این کانال پوشش داده نشده باشد. در این صورت، بسیاری از آب آن به دلیل نشت در خاک خشک و شنی منطقه از بین می رود. علاوه بر این، حفر یک خندق قطعه آسان ساخت کانال است. آقای سدید تردید دارد که طالبان بتواند کارهای پیچیده مهندسی، از جمله ساختن پل‌ها و پل‌ها را مدیریت کند. او می گوید: «آنها عجله دارند.

تامین مالی کانال نیز آسان نخواهد بود. وزارت مالیه افغانستان پیشنهاد می کند که این کار را از محل عواید داخلی انجام خواهد داد که به لطف مبارزه با اجتناب از مالیات و فساد افزایش یافته است. جایگزین کمی دارد. در حالی که رژیم زنان و دختران را از زندگی عمومی منع می کند، کمک کنندگان خارجی برای دادن پول به طالبان برای پروژه های بزرگ صف نمی کشند. با این حال، انتظار می رود که فاز اول کانال، که بیش از 100 کیلومتر از طول 285 کیلومتر برنامه ریزی شده آن را پوشش می دهد، 8.2 میلیارد افغانی (91 میلیون دلار) هزینه داشته باشد. این معادل حدود 8 درصد از عواید داخلی افغانستان در هشت ماه اول سال 2022 است.

نگرانی دیگر این است که در صورت تکمیل، این کانال می تواند باعث افزایش درگیری های منطقه ای شود. این امر آب را از آمودریا نزدیک مرز با ازبکستان که برای آبیاری مزارع پنبه که بزرگترین منبع شغلی آن است به رودخانه متکی است، هدایت می کند. و با توجه به این که افغانستان بیشتر برق خود را از ازبکستان وارد می کند، نمی تواند با آن مخالفت کند. در هفته‌های اخیر، ساکنان کابل روزانه دو ساعت برق داشتند، زیرا دولت تاشکند با کاهش صادرات به افغانستان به کمبود برق در خانه پاسخ داد. افزایش تنش ها بر سر آب یک رابطه دشوار را بدتر می کند. ■