افاول باران‌ها در سومالی در سال 2021 شکست خوردند. سپس بارها و بارها و بارها و بارها شکست خوردند. برای پنج فصل مرطوب متوالی، سومالیایی‌ها با نگرانی به آسمان نگاه می‌کردند در حالی که محصولاتشان پژمرده می‌شد، گاوهایشان تلف می‌شد و بسیاری از مردم از گرسنگی یا بیماری می‌مردند. گزارش جدیدی که توسط سازمان ملل متحد آژانس‌ها و دولت سومالی تخمین می‌زنند که در سال گذشته 43000 «مرگ اضافی» در این کشور نسبت به سطح معمولی وجود داشته است. نیمی از کشته شدگان کودکان زیر پنج سال بودند.

این گرسنگی مرگبارترین در سومالی از زمان قحطی 11-2010 است که جان 260000 نفر را گرفت. و قبل از اینکه بهتر شود بدتر می شود. محققان دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن که مدلسازی آنها زیربنای این گزارش است، پیش بینی می کنند که در ماه های آینده روزانه 135 نفر به دلیل خشکسالی جان خود را از دست خواهند داد. طبقه بندی مرحله امنیت غذایی یکپارچه (IPC)، آ سازمان ملل متحد وابسته که گرسنگی را اندازه گیری می کند، بر این باور است که 6.5 میلیون سومالیایی بین آوریل و ژوئن با سطوح “بحرانی”، “اضطراری” یا “فاجعه” ناامنی غذایی مواجه خواهند شد (نقشه را ببینید).

خشکسالی بدترین خشکسالی منطقه در 40 سال گذشته است. سایه بی ثمر آن فراتر از سومالی و به کنیا، جیبوتی و اتیوپی کشیده می شود، جایی که میلیون ها نفر دیگر گرسنه می مانند. طلسم های خشک در شاخ آفریقا به لانینیا مرتبط است، خنک کننده موقت در اقیانوس آرام که بر الگوهای آب و هوا در سراسر جهان تأثیر می گذارد و اکنون پس از سه سال سرسخت فروکش کرده است. تأثیرات آن ممکن است با تغییرات آب و هوایی تشدید شده باشد، اگرچه به سختی می توان مردم سومالی را برای آن مقصر دانست. آنها از زمان استقلال در سال 1960 تقریباً به اندازه آمریکایی ها در دو روز و نیم گذشته دی اکسید کربن منتشر کرده اند.

دو عامل تشدید کننده، مشکل را به تراژدی تبدیل کرده است. اولین مورد حمله روسیه به اوکراین است که قبل از جنگ 90 درصد از واردات گندم سومالی را تشکیل می داد. ششوات صراف، مدیر منطقه‌ای اضطراری شرق آفریقا در کمیته بین‌المللی نجات، یک سازمان غیردولتی، می‌گوید افزایش قیمت‌های مواد غذایی و سوخت، بودجه خانواده‌ها و آژانس‌های امدادی را افزایش داده است. در سال 2017، زمانی که سومالی آخرین بار با خشکسالی دست و پنجه نرم کرد، یک واکنش سریع بشردوستانه جانها را نجات داد. این بار حواس پرتی جنگ اوکراین (همراه با کووید-19) به این معنی بود که کمک ها کندتر می رسید.

چالش دوم ناامنی است. الشباب، وابسته به القاعده، کنترل بسیاری از روستاها را در دست دارد. از ماه اوت، ارتش سومالی و شبه‌نظامیان قبیله‌ای آن را از برخی مناطق مرکزی این کشور بیرون رانده‌اند. اما جهادگران در قلب جنوبی خود، جایی که گرسنگی شدید است، ریشه دوانده اند. امدادگران از ربوده شدن یا کشته شدن می ترسند. در گذشته، الشباب برای اجازه دادن به کمک ها تقاضای پول حفاظتی کرده است. یک مطالعه اخیر نشان می دهد که حوادث خشونت آمیز در مسیرهای حمل و نقل می تواند قیمت مواد غذایی را تا فاصله 900 کیلومتری افزایش دهد.

اگر غذا نمی تواند حرکت کند، مردم باید حرکت کنند. تنها در سال گذشته، 1.2 میلیون نفر به دلیل خشکسالی از خانه های خود رانده شدند. در مجموع، از هر پنج سومالی، یک نفر یا 3.7 میلیون نفر، آواره داخلی هستند. بسیاری از آنها در شهرک های حاشیه شهرها جمع می شوند، جایی که امدادگران می توانند در امنیت نسبی به آنها برسند. مامونور رحمان مالک، نماینده سازمان جهانی بهداشت در سومالی، می گوید که مردم بر اثر بیماری های قابل پیشگیری مانند اسهال یا مشکلات تنفسی می میرند. بدون پروتئین حیوانات، سیستم ایمنی بدن آنها به شدت ضعیف می شود.

اکنون سومالیایی‌ها دوباره آسمان‌ها را برای یافتن نشانه‌هایی از باران «گو» می‌کاوشند که قرار است ماه آینده اتفاق بیفتد. پیش‌بینی اندکی بهبود یافته و کاهش اخیر قیمت مواد غذایی امیدواری است که بتوان از قحطی تمام عیار جلوگیری کرد. اما حتی زمانی که این خشکسالی سرانجام پایان یابد، سال ها طول می کشد تا خانواده های بدهکار بتوانند حیوانات و دارایی های خود را دوباره ذخیره کنند. گویو مالیچا روبا از رصدخانه جمیل، یک مشارکت تحقیقاتی بین‌المللی در نایروبی، استدلال می‌کند که دولت‌ها و آژانس‌های کمک‌رسان باید برنامه‌ریزی برای برنامه بعدی را با توسعه نقاط و زیرساخت‌های استراتژیک آبی آغاز کنند. خیلی اوقات، تمرکز آنها در زمان اورژانس از بین می رود. او می‌گوید: «فوراً فصل بهتری داریم، برمی‌گردیم و می‌خوابیم. ■